Zapobiega nowotworom, chorobom serca, oczyszcza organizm - to tylko niektóre zalety jarmużu. Chociaż w ogródkach naszych dziadków jarmuż uprawiany był jako roślina ozdobna, to od jakiegoś czasu docenia się w Polsce jego prozdrowotne właściwości. Nic więc dziwnego, że jarmuż coraz częściej gości na naszych talerzach już nie tylko jako ozdoba, ale również składnik sałatek czy innych potraw. Co ważne, jarmuż może lądować na naszych talerzach wprost z ogródka nawet zimą - jest odporny na mróz i dobrze sobie radzi nawet pod warstwą śniegu. Jak uprawiać jarmuż i jak go przyrządzić?
Jak uprawiać jarmuż?
Roślina ozdobna i warzywo
Jarmuż to dwuletnia roślina kapustna, której zdrowe liście możemy zbierać w pierwszym roku, a cieszyć się własnymi nasionami - w drugim. Na rynku dostępne są odmiany uprawiane jako rośliny ozdobne (“Glamour Red”, “Song Bird Pink”, “Song Bird Red”), a także warzywo (“Kapral”, “Starbor”, “Reflex F1”, “Winterbor”, “Westlander”, “Ursa”, “Black Magic”, “
Dwarf Green Curled”, “Lacinato”, “Scarlet”, “Red Russian”, "Ripbor”' i “Redbor”).
Nasiona wysiewamy wczesną wiosną do inspektu lub w doniczkach, które następnie ustawiamy na parapecie. Nasiona jarmużu kiełkują w temperaturze 5-21
oC. Siewki możemy pikować, gdy są zbyt gęste. Po 6 tygodniach, jeśli na zewnątrz nie panuje zbyt niska temperatura, wysadzamy je do gruntu w odległości ok. 30-60 cm (w zależności od odmiany). Bezpośrednio do gruntu wysiewamy nasiona w czerwcu - lipcu.
Stanowisko i wymagania glebowe
Roślina preferuje stanowisko słoneczne bądź półcieniste, lubi podłoże żyzne o pH 5,5 - 6,8. Raczej nie będzie dobrze rosła tam, gdzie gleba jest piaszczysta czy kwaśna. Wybierając stanowisko dla jarmużu, zwróćmy uwagę, aby było dobrze osłonięte od wiatru - chociaż na mróz roślina jest wyjątkowo odporna, nie toleruje przewiewów. Dodatkowo glebę można wzbogacić obornikiem lub kompostem, a zabieg ten warto powtórzyć do dwóch razy w sezonie. Jarmuż jest rośliną wrażliwą na suszę, co objawia się charakterystycznym smakiem. Jak temu zapobiec? W okresie suszy możemy układać na podłożu skoszoną trawę lub liście, które zapewnią roślinie odpowiednią wilgoć.
Towarzystwo innych roślin
Jarmuż to roślina wyjątkowa. Dlaczego? Ze względu na swoje karbowane liście w kolorze zielonym, bordowym lub fioletowym może rosnąć na rabatach, pięknie komponując się z kwiatami. Na grządce warzywnej warto posadzić go niedaleko buraków, selera, ziół, ziemniaków. Unikać natomiast warto towarzystwa truskawek, fasoli czy pomidorów. Nie powinno się sadzić jarmużu na miejscu po roślinach kapustnych. Ponieważ jarmuż lubi świeżą i bogatą w materię organiczną ziemię, warto uprawiać go na podwyższonych grządkach (
przeczytaj więcej na temat podwyższonych grządek). Na balkonie czy tarasie sprawdzi się natomiast uprawa jarmużu w głębokich (ze względu na rozwinięty system korzeniowy)
donicach.
Kiedy jarmuż jest najsmaczniejszy?
Liście jarmużu możemy zbierać po około 2-3 miesiącach od wysiewu. Jeśli chcemy otrzymywać świeże warzywo regularnie, możemy wysiewać kolejne porcje w odległości 2 tygodni. Warto wspomnieć, że najsmaczniejsze są młode listki jarmużu, te starsze lepiej wyrzucić. Jarmuż robi się gorzki i twardy w trakcie upałów. Co ciekawe, liście jarmużu stają się smaczniejsze (tracą goryczkę), jeśli roślina zostanie zmrożona. Najlepiej smakuje więc zimą, gdy temperatura na zewnątrz spada poniżej zera. Po pierwszych przymrozkach należy jarmuż jednak okryć cienką warstwą słomy lub włókniny. Jeśli taka aura nie występuje, a chcemy, aby liście były nieco słodsze, możemy włożyć je do zamrażalnika.
Jarmuż w diecie
Wartości odżywcze jarmużu
Liście jarmużu zawierają duże ilości witaminy K (K1), dlatego warzywo to powinno znaleźć się w diecie osób z problemami z krzepliwością krwi i gojeniem się ran. Jarmuż zawiera też dużą ilość (nawet większą niż w mleku) łatwo przyswajalnego wapnia, a także żelaza. Z tego względu polecany jest szczególnie tym, którzy stosują dietę wegańską. Ze względu na zawartość sulforafanu jarmuż wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, a także stosowany jest w profilaktyce przeciwnowotworowej. Jarmuż to również świetny prezent od natury w okresie jesienno-zimowym - jego liście to kopalnia witaminy C, która chroni m.in. przed zachorowaniami. Zawiera również sporą ilość witaminy E i beta-karotenu, które pozytywnie wpływają na skórę. Zawartość luteiny oraz zeaksantyny wraz z beta-karotenem pomaga natomiast w utrzymaniu dobrej kondycji wzroku.
Jarmuż a choroby tarczycy i kamica nerkowa
Jarmuż zawiera związki zwane goitrogenami, które zmniejszają stężenie jodu w organizmie, poprzez wpływ na jego metabolizm. Z tego względu jarmuż powinien zostać wykluczony z diety osób z niedoczynnością tarczycy. Czy można pozbyć się goitrogenów? Tak, poprzez obróbkę termiczną liści jarmużu. Najkorzystniejsze jest przygotowywanie jarmużu na parze - wtedy nie pozbywamy się cennej witaminy C.
Na jarmuż powinny uważać również osoby cierpiące na kamicę nerkową. Warzywo zawiera szczawiany, które powodują powstanie tzw. “kamieni”, czyli złogów szczawianowo-wapniowych.
Jarmuż - przepisy
Koktajle, chipsy z jarmużu, dodatek do zup, dań mięsnych, jajecznicy - jarmuż ma naprawdę wiele postaci w domowej kuchni. Oto 3 sprawdzone i szybkie przepisy na jarmuż.
Smoothie z jarmużu i imbiru
1 szklanka jarmużu (ok. 30 g)
niewielki kawałek imbiru (0,5 cm)
1 szklanka soku (pomarańczowego, jabłkowego, ananasowego)
⅓ banana
Oddzielamy miękkie liście umytego jarmużu od twardych łodyżek i wkładamy je do blendera. Obieramy i kroimy imbir, a także banana, wlewamy wybrany sok. Teraz wystarczy tylko zmiksować wszystkie składniki, aż do uzyskania gładkiej masy.
źródło: www.kwestiasmaku.com
Chipsy z jarmużu
4 liście jarmużu
2 łyżki oleju roślinnego
1 łyżeczka skórki cytryny
¼ łyżeczki chilli
¼ łyżeczki soli
Myjemy jarmuż, suszymy, a następnie wycinamy liście bez twardych części na 2-3 cm części. W misce mieszamy jarmuż z przyprawami (chilli, sól), dodajemy skórkę cytryny oraz olej. Następnie układamy liście na blasze piekarnika, wyłożonej papierem. Uwaga! Liście nie mogą na siebie nachodzić. Piec w temperaturze 150 stopni C przez około 3-5 minut (w zależności od odmiany jarmużu), aż liście będą chrupiące.
źródło: www.jadlonomia.com
Sałatka z jarmużem
1 opakowanie mixu sałat
2 sztuki pomarańczy
3 łyżki orzechów ziemnych
50 g jarmużu (samych liści, bez łodyżek)
pieprz czarny
około 1 łyżeczki oliwy z oliwek
Sałatę oraz liście jarmużu myjemy, osuszamy. Obieramy pomarańczę i kroimy na małe części. W misce mieszamy wszystkie składniki, dodajemy orzechy. Wszystko doprawiamy do smaku pieprzem, możemy dolać 1 łyżeczkę oliwy z oliwek. Podawać jako dodatek do dania obiadowego lub z pieczywem.
źródło: www.smaker.pl
zdjęcia: pixabay.com
